نیاک - یادداشتهای احمدسیف

داشتم گزارش های خفیه نویسان انگلیس درولایات جنوبی ایران که به همت زنده یاد سعیدی سیرجانی ( تهران 1362) منتشر شده است را یک بار دیگر می خواندم که رسیدم به این قسمت که در اگوست 1899 گزارش شده است:
« دیگر آن که چهاروقر برندی که معادل بیست و چهارصندوق بوده به جهت خواجه اوانس تاجرمسیحی از بوشهر وارد شیراز می کردند، حاجی سید علی اکبر پیشنماز می فرستد درکاروانسرائی که حجره خواجه اوانس است درمیان کاروانسرا تماما را می شکنند. تقریبا قیمت آنها قریب ششصد تومان می شود. به حکومت عارض شده اند تا بحال که اقدامی نشده است و نخواهد هم شد. از قرار مذکور برندی ها مال همشیره زاده حاجی سید محمود تاجرکازرونی می باشد و محض این که میانه حاجی سید علی اکبر با او بد است اینکار را کرده است» ( 576-575)
دوهفته بعد درگزارش دیگری درباره برندی ها می خوانیم که:
« دیگر آنکه برندی هائی که در کاروانسرا حاجی سید علی اکبر شکست معین شده مال میورکمپانی بوده و از حکومت سخت مطالبه غرامت آنها را دارند. به حاجی سید علی اکبر خبر داده اند که مطالبه غرامت برندی ها را می کنند. هنگام ظهر بعد ازنماز از مسجدمی آید دربازار وکیل به اهل کسبه و مردم فریاد می کند که « مردمان خون فرنگی مباح است. بزنید. بکشید» قفل بزرگی برداشته که برود درب افیس پرشکلف کمپانی را قفل کند. بعضی از مردم مانع می شوند. اورا مراجعت به خانه خود می دهند» (578)
خفیه نویس ادامه می دهد که « اگر این سید راتنبیهی ننمایند اسباب فساد کلی برپاخواهد کرد» و می افزاید که « دوداماد و پسراو با محمدرضا خان صندوق دار جناب نظام الملک و زین العابدین خان نوری همدست شده اند مردم را می چاپند و قسمتی هم به جناب نظام الملک می دهند» ( همان صفحه)
البته این جناب نظام الملک هم حاکم ایالت فارس است در این زمان. درمطلبی که مدتی پیش تر درهمین وبلاگ منتشر کرده ام با شراب سازی ایرانیان در شیراز آشنا شدیم و خبر داریم که در دیگر مناطق نیز مردم هم شراب می انداختند و هم عرق ولی ورود این مشروبات الکی از فرنگ برای من تازگی داشت. با خواندن این خبرها کنجکاو شدم که درباره واردات مشروبات سرگوشی آب بدهم و اندکی فضولی بکنم.
تا آنجا که توانستم اطلاعاتی به دست بیاورم حداقل در دوره 1895-1870 که برایش آمارهای رسمی دولتی – دولت هندوستان- را دردست داریم می دانیم که از انگلیس، انواع مختلف مشروبات الکلی به ایران وارد می شده است وواردات هم برای این مدت، بطور متوسط، سالی 7288 لیتر بود که از این میزان بازهم بطور متوسط، 2646 لیتر آبجو، و3722 لیتر هم اگرچه تحت عنوان « عرق» ثبت شده، ولی حدس می زنم، باید ویسکی و براندی بوده باشد. چون درسند دیگری می خوانیم که از”British & Irish spirits سخن گفته می شود که به گمان من احتمال بیشتری دارد که ویسکی و احتمالا براندی باشد تا عرق وبطورمتوسط سالی 920 لیتر هم شراب و لیکور وارد ایران می شده است. به سخن دیگر، برای کل این دوره، 66161 لیتر آبجو، 93047 لیتر ویسکی، براندی و شاید هم عرق و بالاخره 23000 لیتر شراب و لیکور وارد ایران شده است. به دلایلی که خبر نداریم، درطول 1876-1880 واردات شراب و لیکور به نظرمی آید که متوقف شده باشد. یعنی در آمارهائی که من دیده ام، برای این دوره واردات شراب و لیکوری ثبت نشده است. اگربخواهم از بهای مشروبات وارداتی هم اطلاعاتی به دست بدهم باید بگویم براساس اطلاعاتی که به دست آورده ام ارزان ترین بهای آبجو برای یک گالن در1874 بود که تنها 17 پنس (4.25 قران) بود و گران ترین هم در1886 بود که بهای آبجو به گالنی 45 پنس (16.65 قران) رسید. البته توجه دارید که هرگالن هم 4.55 لیتر است. و به همین نحو، ارزان ترین بهای ویسکی و یا به اصطلاح مشروب سنگین هم درسال 1880 بود که برای یک گالن ویسکی یا عرق 90 پنس (24.75قران) پرداخت شد و به همین نحو گران ترین هم در سال 1876 اتفاق افتاد که بهای 2لیره و 4 پنس ( 51قران) شد.درپیوند با شراب و لیکور هم، ارزان ترین سال 1890 بود که برای یک گالن شراب و لیکور فقط 63 پنس (20.79قران) پرداختند و به همین نحو گران ترین هم درسال 1885 بود که بهای یک گالن شراب و لیکور به 1.25 لیره (34.4قران) رسید.(1)
اگراین 25 سال را به 5 دوره 5 ساله تقسیم کنم، مشاهده می کنیم که:
آبجو: 8447 لیتر- 2078 لیتر-1895 لیتر-1742 لیتر- 379 لیتر
ویسکی و عرق: 3357لیتر- 1285 لیتر- 4732 لیتر- 5175 لیتر- 5901لیتر
شراب و لیکور: 1694 لیتر-0- 975 لیتر- 1027لیتر- 1359 لیتر
وارد ایران شد. این که متقاضیان چه کسانی بودند و به چه شکل و شیوه ای هم به این مایعات وارداتی دسترسی پیدا می کردند، خبر ندارم. این نکته می ماند تا در فرصت دیگری درباره اش کمی فضولی بکنم.
(1) این اطلاعات آماری را از « اسناد و مدارک پارلمانی»، 1876 جلد 57، 1881 جلد88 و 1886 جلد99 و 91/1890 جلد 58 و 1896 جلد 62 و بالاخره 1897 جلد 87 گرفته ام.

نیاک - یادداشتهای احمدسیف

Saturday, September 13, 2008

واردات آبجو، ویسکی به ایران درزمان ناصرالدین شاه

احمدسیف:

پیوندها

قبلی ها

نیاک - یادداشتهای احمدسیف

	Saturday, September 13, 2008 واردات آبجو، ویسکی به ایران درزمان ناصرالدین شاه داشتم گزارش های خفیه نویسان انگلیس درولایات جنوبی ایران که به همت زنده یاد سعیدی سیرجانی ( تهران 1362) منتشر شده است را یک بار دیگر می خواندم که رسیدم به این قسمت که در اگوست 1899 گزارش شده است: « دیگر آن که چهاروقر برندی که معادل بیست و چهارصندوق بوده به جهت خواجه اوانس تاجرمسیحی از بوشهر وارد شیراز می کردند، حاجی سید علی اکبر پیشنماز می فرستد درکاروانسرائی که حجره خواجه اوانس است درمیان کاروانسرا تماما را می شکنند. تقریبا قیمت آنها قریب ششصد تومان می شود. به حکومت عارض شده اند تا بحال که اقدامی نشده است و نخواهد هم شد. از قرار مذکور برندی ها مال همشیره زاده حاجی سید محمود تاجرکازرونی می باشد و محض این که میانه حاجی سید علی اکبر با او بد است اینکار را کرده است» ( 576-575) دوهفته بعد درگزارش دیگری درباره برندی ها می خوانیم که: « دیگر آنکه برندی هائی که در کاروانسرا حاجی سید علی اکبر شکست معین شده مال میورکمپانی بوده و از حکومت سخت مطالبه غرامت آنها را دارند. به حاجی سید علی اکبر خبر داده اند که مطالبه غرامت برندی ها را می کنند. هنگام ظهر بعد ازنماز از مسجدمی آید دربازار وکیل به اهل کسبه و مردم فریاد می کند که « مردمان خون فرنگی مباح است. بزنید. بکشید» قفل بزرگی برداشته که برود درب افیس پرشکلف کمپانی را قفل کند. بعضی از مردم مانع می شوند. اورا مراجعت به خانه خود می دهند» (578) خفیه نویس ادامه می دهد که « اگر این سید راتنبیهی ننمایند اسباب فساد کلی برپاخواهد کرد» و می افزاید که « دوداماد و پسراو با محمدرضا خان صندوق دار جناب نظام الملک و زین العابدین خان نوری همدست شده اند مردم را می چاپند و قسمتی هم به جناب نظام الملک می دهند» ( همان صفحه) البته این جناب نظام الملک هم حاکم ایالت فارس است در این زمان. درمطلبی که مدتی پیش تر درهمین وبلاگ منتشر کرده ام با شراب سازی ایرانیان در شیراز آشنا شدیم و خبر داریم که در دیگر مناطق نیز مردم هم شراب می انداختند و هم عرق ولی ورود این مشروبات الکی از فرنگ برای من تازگی داشت. با خواندن این خبرها کنجکاو شدم که درباره واردات مشروبات سرگوشی آب بدهم و اندکی فضولی بکنم. تا آنجا که توانستم اطلاعاتی به دست بیاورم حداقل در دوره 1895-1870 که برایش آمارهای رسمی دولتی – دولت هندوستان- را دردست داریم می دانیم که از انگلیس، انواع مختلف مشروبات الکلی به ایران وارد می شده است وواردات هم برای این مدت، بطور متوسط، سالی 7288 لیتر بود که از این میزان بازهم بطور متوسط، 2646 لیتر آبجو، و3722 لیتر هم اگرچه تحت عنوان « عرق» ثبت شده، ولی حدس می زنم، باید ویسکی و براندی بوده باشد. چون درسند دیگری می خوانیم که از”British & Irish spirits سخن گفته می شود که به گمان من احتمال بیشتری دارد که ویسکی و احتمالا براندی باشد تا عرق وبطورمتوسط سالی 920 لیتر هم شراب و لیکور وارد ایران می شده است. به سخن دیگر، برای کل این دوره، 66161 لیتر آبجو، 93047 لیتر ویسکی، براندی و شاید هم عرق و بالاخره 23000 لیتر شراب و لیکور وارد ایران شده است. به دلایلی که خبر نداریم، درطول 1876-1880 واردات شراب و لیکور به نظرمی آید که متوقف شده باشد. یعنی در آمارهائی که من دیده ام، برای این دوره واردات شراب و لیکوری ثبت نشده است. اگربخواهم از بهای مشروبات وارداتی هم اطلاعاتی به دست بدهم باید بگویم براساس اطلاعاتی که به دست آورده ام ارزان ترین بهای آبجو برای یک گالن در1874 بود که تنها 17 پنس (4.25 قران) بود و گران ترین هم در1886 بود که بهای آبجو به گالنی 45 پنس (16.65 قران) رسید. البته توجه دارید که هرگالن هم 4.55 لیتر است. و به همین نحو، ارزان ترین بهای ویسکی و یا به اصطلاح مشروب سنگین هم درسال 1880 بود که برای یک گالن ویسکی یا عرق 90 پنس (24.75قران) پرداخت شد و به همین نحو گران ترین هم در سال 1876 اتفاق افتاد که بهای 2لیره و 4 پنس ( 51قران) شد.درپیوند با شراب و لیکور هم، ارزان ترین سال 1890 بود که برای یک گالن شراب و لیکور فقط 63 پنس (20.79قران) پرداختند و به همین نحو گران ترین هم درسال 1885 بود که بهای یک گالن شراب و لیکور به 1.25 لیره (34.4قران) رسید.(1) اگراین 25 سال را به 5 دوره 5 ساله تقسیم کنم، مشاهده می کنیم که: آبجو: 8447 لیتر- 2078 لیتر-1895 لیتر-1742 لیتر- 379 لیتر ویسکی و عرق: 3357لیتر- 1285 لیتر- 4732 لیتر- 5175 لیتر- 5901لیتر شراب و لیکور: 1694 لیتر-0- 975 لیتر- 1027لیتر- 1359 لیتر وارد ایران شد. این که متقاضیان چه کسانی بودند و به چه شکل و شیوه ای هم به این مایعات وارداتی دسترسی پیدا می کردند، خبر ندارم. این نکته می ماند تا در فرصت دیگری درباره اش کمی فضولی بکنم. (1) این اطلاعات آماری را از « اسناد و مدارک پارلمانی»، 1876 جلد 57، 1881 جلد88 و 1886 جلد99 و 91/1890 جلد 58 و 1896 جلد 62 و بالاخره 1897 جلد 87 گرفته ام. احمدسیف 4:57 PM \| Comments: Post a Comment	احمدسیف: مدرس بازنشسته دانشگاه هستم و اقتصاد درس می دادم I.Seyf@hotmail.co.uk پیوندها کارنامه احمدسیف کارنامه احمدسیف-2.. مصاحبه های من وبلاگ انگلیسی احمدسیف ابراهیم هرندی هفت سنگ سرزمین آفتاب آونگ خاطره های ما زیتون مرتضی اصلاحچی تقارن بلوری یادداشتهائی از سر بی حوصلگی کاریز ملاحسنی کتاب سنج نقالی ف.م.سخن جامعه مدنی خورشید خانوم لینکستان سعید حاتمی پرنیان حامدقدوسی تریبون فمینیستی علی حیدری سهامدارجزء امیر یعقوبعلی مازندنومه مرضیه بهروز عسگری محمدجوادطواف شراره انصاری کلنگ سروش رضا کربلائی سهیل آصفی تراموا علیرضا ثمانه اکوان فرهنگ امیرعلیزاده علی خردپیر انار پرده بچه پررو زن متولد ماکو فرشید انفرادی دانشجویان پیشگام زن متولد ماکو-فارسی عبدالقادربلوچ کیوان هژیر سمیرامرادی علی نعمتی شهاب رضا ناظم سایه نازلی کاموری درنگ احمدابوالفتحی علی شاکرمی قاصدروزان ابری محمد رضا نیک خواه زنگ تفریح پویانعمت الهی قبلی ها October 2005 November 2005 December 2005 January 2006 February 2006 March 2006 April 2006 May 2006 June 2006 July 2006 August 2006 September 2006 October 2006 November 2006 December 2006 January 2007 February 2007 March 2007 April 2007 June 2007 August 2007 September 2007 October 2007 November 2007 December 2007 January 2008 February 2008 March 2008 April 2008 May 2008 June 2008 July 2008 August 2008 September 2008 October 2008 November 2008 December 2008 January 2009 February 2009 May 2009 June 2009 July 2009 August 2009 September 2009 February 2010 March 2010 April 2010 May 2010 June 2010 July 2010 October 2010 February 2011 April 2011 August 2011 July 2012 March 2013 May 2013 June 2013