اگر به ادعاهای سخنگوی دولت تکیه کنیم دولت دارد « منحنی افزایش قیمت ها را پائین» می کشد و « این نشانه موفقیت دولت در پائین آوردن منحنی افزایش قیمت هاست» . البته به ادعای ایشان ، یکی از دلایل افزایش قیمت در ایران « صادرات » از ایران است و این در حالی است که اغلب کارشناسان اقتصادی « واردات روزافزون » را یکی از مشکلات ساختاری اقتصاد ایران می دانند. البته ایشان معتقدند که «رسانه ها نگرانی درباره گرانی را تشدید كرده اند» (خراسان 11مهرماه ) ولی اگر به صحبت دیگران، از رهبر انقلاب گرفته تا رئیس مجلس و اغلب مجلس نشینان توجه کنیم کار تورم درایران دارد به واقع زار می شود. روز و هفته ای نیست که کارشناسان اقتصادی دراین خصوص به دولت اخطار ندهند ولی از بد حادثه، دولت محترم خودش را به کری وکوری زده است و عملا در این راستا، کاری نمی کند. و اما اگر مباحث مربوط به تورم را دنبال کنیم، روایت های جالبی وجود دارد. بدون رعایت هیچ نظم وترتیبی، سعی می کنم تعدادی از این روایت ها را برای شما بازخوانی کنم.
مرتضی تمدن- عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، می گوید «در مورد گرانی ها تردید دارم كه روندی عادی و طبیعی داشته باشد و حاصل عرضه و تقاضا یا حاصل كمبود تولید باشد ، من این گرانی را كاملاً سازمان یافته و هدایت شده می دانم.» به نظرایشان « مرکز فرماندهی خاصی» برای گرانی ها در کشور وجود دارد که می خواهد «وضع جامعه » را بهم بریزد. به نظرایشان از « زمانی که سیستم تنبیه گران فروشان د رکشور حذف شد ما گریبان گیر این معضل شده ایم» و بعد مشاهده می کنیم که این نگرش دائی جان ناپلئونی به تورم بلافاصله شامل بزن بزن هم می شود « کسی که گران فروشی می کند، خون مردم را می مکد باید گردنش را زد» و بعد ادامه می دهد که از « لحاظ شرعی» نمی توان این کار را کرد. به نظر ایشان « ما همه مشکلات را نباید بر گردن فرمول های علمی و نقدینگی در جامعه بگذاریم» البته قبول دارد که « اتفاقاتی که فعلا در امر گرانی در حال وقوع است فوق العاده وحشتناک است» ولی بی پرده باید که درک این عضو کمیسیون برنامه و بودجه از زمینه های تورم د رایران بسیار وحشتناک تر است.
نماینده دیگر مجلس علت تورم را این می داند که «زمانى که ریال ما توان حفظ تعادل خود را در برابر دلارهاى نفتى وارد شده در جامعه ندارد ، تورم و گرانى نتیجه آن مى شود.» ولی استاد دانشگاه درست به عکس، اعتقاد دارد که«در اقتصاد ایران افزایش درآمد نفت باعث شده كه نرخ ارز ثابت بماند و با وجود تورم داخلی نرخ دلار بالا نرفته و ریال در مقابل ارزهای خارجی تقویت شده است كه به معنای تشویق واردات و تنبیه صادرات و تولید و اشتغال است».
هردوی این دیدگاهها نمی تواند درست باشد. ولی آن چه بطور حتم درست است، افزایش فشارهای تورمی در ایران است. اگر ادعای استاد دانشگاه درست باشد، ورشکستگی واحدهای تولید داخلی و افزایش بیکاری را می توان با آن توضیح داد، ولی تورم با این عامل و به این صورتی که ادعا می شود، توضیح دادنی نیست.
نماینده دهلران در مجلس معتقد است که دولت « تحلیل واقع بینانه ای از گرانی ها ندارد» و کیل دیگر- نماینده قائنات- که عضو هیات رئیسه مجلس نیز هست می گوید که « مسئولین باید برای مبارزه با گرانی به این کار اعتقاد داشته باشند» و گرانی در بخش فلزات را « ناشی از گرانی های خارج از کشور» می داند و معتقد است که دولت باید « یارانه» بدهد و اما در مورد بعضی اقلام مثل آهن «تولید هم داریم قدری بدجنسی صورت گرفته و تولیدات داخلی نیز گران شده است ». البته درایران عزیز، چند جور « گرانی» داریم. گرانی «واقعی» داریم و گرانی « بی مورد» و یک نوع « گرانی» هم هست که « مطبوعات» به آن دامن می زنند. حرف مرا باور نکنید، خودتان بخوانید:
«بخش دیگری از گرانی‌ها، گرانی‌های واقعی است كه با افزایش دستمزد كارگران در اول سال اتفاق افتاده است. افزایش متوسط 15 درصدی حقوق و دستمزدها و افزایش حداقل حقوق كارگران به 200 هزار تومان یكی از عوامل افزایش قیمت‌هاست كه دولت باید در صورت ثابت نگه داشتن قیمت تولیدات با یارانه دادن به تولیدكنندگان جبران خسارت كند. ‌عضو هیات رییسه مجلس، بخش دیگری از گرانی‌ها را گرانی‌های بی‌مورد دانست و گفت: به عنوان مثال افزایش كرایه تاكسی با توجه به این‌كه هزینه برای تاكسی‌ها هیچ فرقی نكرده اما صورت گرفته است. ‌وی درخصوص این‌كه گفته می‌شود مطبوعات به گرانی‌ها دامن می‌زنند، گفت: بعضی از مطبوعات در مقام درشت كردن مشكلات و ناموفق جلوه دادن دولت هستند و ممكن است این گفته نیز در این موارد مصداق داشته باشد.‌ » حسین مظفر که اگر اشتباه نکنم وکیل اردبیل در مجلس است- نظر جالبی دارد که « ‌با طرح موضوع گرانی توسط مقام معظم رهبری، موضوع از مسأله سیاست خارج شده و جنبه واقعی پیدا كرده است، ». مهدی کوچک زاده که نمی دانم وکیل کجاست حرفهای خنده دارتری می زند.« با اشاره به گرانیها در جامعه گفت: باید بررسی كرد كه نقش كسانی كه خیر خواه دولت فعلی نیستند در بوجود آمدن این گرانیها چند درصد است و این یك مساله مهمی است». حالا چطور می شود درمملکتی که برسرعلت تورم توافقی وجودندارد، به این پیشنهاد جامعه عمل پوشاند بر من یکی روشن نیست. ایشان، معتقدند که بدون کمک قوه قضائیه، دولت نمی تواند موفق شود چون از « اخلال گران اقتصادی» حرف می زند که باید با آنها قاطعانه برخورد شود. آقای اسلامی- رئیس کمیته اقتصادی کمیسیون اصل نود- معتقد است که «دولت ستادی را برای مبارزه با گرانی تشكیل داده اما آدم‌های خلافكار و فرصت‌طلب خیلی زرنگترند كه این نیز از ضعف دولت است كه باید در شناسایی آنها دقت كند» و بعد روشن نیست که به کدام مقام دولتی دارد گیر می دهد که «آنهایی كه منكر گرانی‌ها می‌شوند یك روز خودشان خرید كنند و مزاحم راننده‌هایشان نشوند.».
وکیل صومعه سرا در مجلس خواهان « کنترل بازار» از سوی دولت است و در عین حال معتقداست که « مشکل اصلی جامعه ما عدم تعادل بازار است نه مافیای گرانی» با این وصف اگر « تعزیرات حکومتی با متخلفین به شدت برخورد کند قطعا این مساله در کنترل قیمت ها تاثیر خواهد گذاشت» البته دولت فخیمه را هم بی نصیب نمی گذارد « دولت با اجرا کردن برخی سیاست ها از جمله کمک به محرومان و دادن وام ها ی مختلف... به بعضی از این گرانی ها دامن زده که در این صورت افزایش قیمت ها اجتناب ناپذیر است». نماینده لاهیجان – ایرج ندیمی- می گوید اولا « سطح درآمد در جامعه باید متغیر در نظر گرفته بشود» و بعلاوه، « دررابطه با اساس تورم و گرانی نباید به آمارها بسنده کنند» و سرانجام، « با انتساب گرانی به اشخاص مسایل را حل نکنند». بطور کلی، او با اشاره به گرانی ها، « ریشه آن را اقتصادی و در مواردی اجتماعی و مدیریتی دانست» که البته خسته نباشند. زحمت کشیدند!. نماینده قوچان راه حل ساده تری دارد « دولت باید اول مایحتاج عمومی مردم را وارد کند و در بازار بریزد و بعد صحبت کند و خیلی نامرئی قضایا و نرخ ها را کنترل کند» و به نظر ایشان، « ضرورتی ندارد که با تاکید برکنترل گرانی ها حساسیت ها را دامن زده و بیشتر بر گرانی دامن بزنیم».
البته توجه دارید که این مجلسی است که می خواهد نقش دولت را در اقتصاد به حداقل کاهش بدهد و برای واگذاری 80درصد واحدهای دولتی دارد برنامه ریزی می کند. آن چه که به گمان من روشن است درک بسیار ناقص و ناکافی از مقوله تورم درایران است. وقتی علل اصلی تورم این گونه ناشناخته باشد بدیهی است که شیوه های مقابله با آن هم به همین صورت خنده دار و غیر موثر است.